De Eurozone staat op het punt van een ernstige economische crisis, gekenmerkt door diepe contractie en ontmoedigende economische indicatoren. Ondanks aanhoudende inspanningen om de neerwaartse spiraal te doorbreken, blijven zowel de productiesector als de samengestelde PMI-index al maandenlang krimpen. In dit artikel van econoom Daniel Lacalle van 11 november 2023 geplaatst op de blog van het Mises instituut, wordt betoogd dat de oorzaken van de eurozone-ramp niet kunnen worden toegeschreven aan externe factoren zoals de energiecrisis of ECB-beleid. Lacalle wijst op diepgewortelde problemen zoals centrale planning, het subsidiëren van verouderde sectoren, en een verkeerd energiebeleid als de ware boosdoeners. Deze analyse plaatst de Eurozone voor de cruciale keuze tussen stagnatie en stagflatie, terwijl overheden vasthouden aan beleidsmaatregelen die de groei belemmeren en de inflatie onbeheersbaar maken.
De Eurozone ramp
De Eurozone-economie is niet alleen zwak, maar verkeert ook in diepe neergang, en de gegevens zijn ontluisterend.
De inkoopmanagersindex (PMI) voor de productiesector in de Eurozone, samengesteld door S&P Global, daalde naar een dieptepunt van 43,1 in oktober, de zestiende opeenvolgende maand van krimp. Desondanks negeren Europese analisten de daling in de productiesector vaak met het excuus dat de dienstensector groter en sterker is dan verwacht, maar dat is niet het geval. De samengestelde PMI van de Eurozone verkeert ook in diepe krimp op 46,5, het laagste niveau in vijfendertig maanden, en de dienstensector daalde naar een recessiegebied op 47,8, het laagste niveau in tweeëndertig maanden.
Eurozone-ramp te wijten aan energiecrisis?
Sommige analisten wijten de energiecrisis en de renteverhogingen van de Europese Centrale Bank (ECB), maar dit is onlogisch. De Eurozone zou beter moeten presteren dan de Verenigde Staten en China omdat de energiecrisis vrijwel onmiddellijk werd teruggedraaid. Tussen mei 2022 en juni 2023 daalden alle grondstoffen, waaronder aardgas, olie, steenkool en tarwe, tot niveaus van vóór de oorlog in Oekraïne. Een milde winter en de impact van monetaire inkrimping creëerden een sterke stimulans die de Eurozone had moeten helpen, en er waren geen verstoringen in de aanvoer. Sterker nog, de bijdrage van de externe sector aan het BBP voorkwam een recessie, aangezien de export gezond bleef terwijl de import daalde.
Het de schuld geven van de Eurozone-ramp aan het monetaire beleid van de ECB is eveneens onterecht. De inflatie in de Eurozone is onaanvaardbaar, en zoals de studies van Borio, Congdon, en Castañeda aantonen, werd inflatie veroorzaakt door overmatige geldgroei. Bovendien blijft het monetaire beleid van de ECB zeer meegaand. Sterker nog, het misplaatste programma tegen fragmentatie blijft de schuld van fiscaal onverantwoordelijke landen ondersteunen. Het balanstotaal van de ECB is meer dan 50 procent van het bruto binnenlands product (BBP) van de Eurozone, vergeleken met 30 procent van de Federal Reserve.
Fiscaal en monetair beleid blijven expansief. Overheden kunnen naar believen uitgeven, aangezien de fiscale regels en limieten zijn opgeschort. Daarom zijn fiscale en monetaire omstandigheden een Keynesiaanse droom. Bovendien is het veelgeprezen EU Next Generation Fund, een stimuleringspakket van €750 miljard gericht op het versterken van groei en productiviteit, in volle gang.
Niet China, maar de EU zelf is schuldig
Voeg dit alles nu samen. Massale stimuleringspakketten, tekortuitgaven, meegaand monetair beleid en externe ondersteuning van goedkoop aardgas en steenkool… En er is geen groei. Het toeschrijven aan de vertraging van China is gemakzuchtig. Als de groei van de Eurozone werd gedreven door export naar China, zou Duitsland niet op het randje van een recessie staan, met bijvoorbeeld Frankrijk en Italië die in 2019 nulgroei leverden. Bovendien viel de zwakke groei van de Eurozone tussen 2011 en 2019 samen met een periode van buitengewone expansie in China.
Het probleem van de Eurozone-ramp is niet China, renteverhogingen of de oorlog in Oekraïne. De vloek van de Eurozone is centrale planning. Het subsidiëren van verouderde sectoren en zombiebedrijven, het opblazen van overheidsuitgaven en het massaal verhogen van belastingen op de productiefste sectoren jaagt technologie, industrie en hoogproductieve sectoren weg. Huidige overheidsuitgaven zijn nu de belangrijkste component van het BBP in landen als Frankrijk of België en nemen overal in de Eurozone toe. De uitvoering van politiek opgelegde economische beslissingen heeft de kansen in de Eurozone aangetast, en het energiebeleid is een cruciaal gebied van stagnatie in de economie. Een verkeerd energiebeleid maakt de industrie minder concurrentieel en de economie kwetsbaarder, omdat stroom- en aardgasprijzen voor huishoudens en bedrijven aanzienlijk duurder zijn dan in China of de VS vanwege de opeenstapeling van belastingen en regelgevingslasten.
Eeen vals dilemma van de Eurozone-ramp
De ECB hoeft niet te kiezen tussen inflatie en groei. Dit is een vals dilemma. Er is genoeg groei zonder inflatie in hoogproductieve economieën. Het probleem is dat Europese overheden geloven dat al hun begrotingsonevenwichtigheden worden gemaskeerd door monetair beleid en ze vragen om negatieve reële rentetarieven en constante monetisering van schulden. Daarom zal de ECB moeten kiezen tussen stagnatie en stagflatie* omdat overheden het afdwingen.
Stagflatie*: Dit is een economische situatie waarbij er sprake is van zowel hoge inflatie als een trage economische groei. Het is een zorgwekkende combinatie, omdat beleidsmaatregelen die de ene factor aanpakken vaak de andere verergeren.
Auteur: Daniel Lacalle
Daniel Lacalle, PhD, econoom en fondsbeheerder, is de auteur van de bestsellers Freedom or Equality (2020), Escape from the Central Bank Trap (2017), The Energy World Is Flat (2015) en Life in the Financial Markets (2014).
Hij is hoogleraar wereldwijde economie aan de IE Business School in Madrid. Hier vind jet originele artikel in het Engels.
Decentralisatie maar geen afschaffing
Naar mijn mening zou decentralisatie een goed begin zijn om deze zogenaamde Eurozone-ramp aan te pakken. Let wel, ik ben niet voor algehele opheffing van de EU. Het beleid van open grenzen en het daarmee gepaard gaande vrije verkeer van personen en goederen valt juist precies in het libertaire gedachtegoed. Het afschaffen van de EU zie ik niet directe voordelen opleveren, eerder economische nadelen. Ook terugtrekking als land zou naar mijn mening een ramp zijn, zie Brexit als voorbeeld. Liever zie ik een andere opzet, waarbij men nog steeds afspraken heeft op bepaalde gebieden, maar waarbij de soevereiniteit van deelnemende landen gewaarborgd blijft. Iemand die tegen overheidsbemoeienis op nationaal vlak is, is dat immers natuurlijk op Europees niveau. Maar dat neemt niet weg dat landen gezamenlijk afspraken kunnen maken die de vrijheid van mensen niet aantast, maar eerder vergroot en economische voordelen opleveren voor elke deelnemer.
Laat gerust een reactie achter en mocht je vragen of suggesties hebben, neem dan even contact met me op.
